Txikia kanpotik, handia barrutik

Bizi garen sistema globalizatuak lehiakortasuna du oinarri, eta zerbaiten garrantzia edo adierazgarritasuna balioesteko orduan, kalitatea eta kantitatea nahasten dituen neurria nagusitu ohi da: zenbat daukan, hainbat balio…, bonbazia handian bizitzea…, hun edo tzar, orga handi… Big Dataren aro honetan, tamainaren goraipamenak ederki islatzen du munduan nagusi den ikuspegia, zeina kuantitatiboa den horretan oinarritzen baita. Promoziorako espazioetan lehiatzen gara gure burua bereizteko —Guinness Errekorren lasterketa zoro batean bezala—, azkarrenak, altuenak eta indartsuenak (citius, altius, fortius) izateko, merkatuaren legeek ezarritako Olinpiada batean.

Euskadiko hiru lurraldeak dira Estatuko probintzien zerrendan hedadura txikiena dutenak. Araba, 50 probintzietatik, 48. postuan dago. Biztanleriari dagokionez ere, taularen behealdean dago, 37. postuan, hain zuzen. Arabaren azalera Espainiako lurraldearen % 0,6 da, eta biztanle kopurua Estatu osoaren % 0,7 da. Nagusi den neurria erabiliko bagenu, Arabak «txikia» dela onartu beharko lukeela esan genezake. Baina, nahikoa da datu batzuk aipatzea, errealitatearen azaleko ikuspegi hori, funtsik gabekoa, baliogabetzeko. 

Gakoa gihar olinpikoa erakustea bada, aletu dezagun kontu hau guztia. Zera esa genezake: lurralde txiki honetan fabrikatzen dela Espainian ekoizten den gama handieneko ibilgailua; hemen fabrikatzen dela munduko gurpil handiena, edo hainbat kontinentetan erabiltzen diren teknologia handiko trenak; edo munduan bi segundoero aireratzen edo lurreratzen dela Arabako enpresa baten produktuekin fabrikatutako hegazkin bat. Horrez gain, esan genezake Arabako biztanleria lehenengo postuetan dagoela erosteko ahalmenari dagokionez, edo Araba dela Espainiako probintzien artean lehena, esportazioen per capita balioari eta enpresa-ekintzailetzari dagokienez. Eta gure dimentsio geografiko txikitik harago joanez: lurralde honek duela Euskadiko klima, paisaia, flora eta fauna dibertsitate handiena. Izkin dagoela Europako harizti handiena.

Eta Arabako iparraldean dagoela penintsulako ur-jauzirik handiena. Urizaharran dagoela munduko anbar-meatoki garrantzitsuenetako bat, bertako tanta solidotuetan harrapatuta dauden espezieen biodibertsitatearen aberastasunagatik, zeinak 100 milioi urtez modu paregabean mantendu baitira… eta horrela jarrai genezake luze eta zabal. Baina beste edozein lurralde txikik ere eman lezake bere citius, altius, fortius olinpiko berezia.

Victor Hugok esaten zuenez, ez dago txikia den herrialderik. Herrien handitasuna ez da biztanle kopuruarekin neurtzen. Eta, gure iritziz, horrela balioetsi beharko litzateke benetan garrantzizkoa den hori. Ez dugu zalantzarik: kide izatearen sentimendua, lurrarekiko eta kide garen komunitatearekiko maitasuna beste parametro batzuetatik landu behar dira, nagusitasun-grinetik eta “nik gehiago” horretatik urrunduz. Konparazioetatik aldenduz eta arreta lankidetzan jarriz. Ekosistema batean, maila bakoitza, banako bakoitza, ezinbestekoa da. 

Gure herri txikiek bizirik irautea eta gure landa-negozio txikien iraunkortasuna funtsezko mailak dira, baldin eta Arabako ingurune naturalaren eta hiri-ingurunearen artean oreka egotea nahi badugu. Txikia den hori gabe, ezingo litzateke handia dena existitu. Hortik dator, hain zuzen, garapen jasangarriaren leloa: pentsatu globalean, ekin lokalean.

Araba: txikia kanpotik, handia barrutik.